Medycyna mitochondrialna cz.2

Diagnostyka wtórnych mitochondriopatii...

_____________________________________________

1. MITOCHONDRIA - WSTĘP [KLIK]

- jakich potrzebują składników, żeby pracowały prawidłowo

2. TERAPIA MITOCHONRIALNA [KLIK]

- odżywianie

- aktywność fizyczna

- zmniejszenia poziomu stresu

- poprawa jakości snu

- mikroskładniki odżywcze

Informacje zawarte w tym poście nie mogą zastąpić wizyty u lekarza

***

Na początek w zupełności wystarczy morfologia z rozmazem (tu nas interesuje hemoglobina i MCV) i podstawowe pierwiastki potas, magnez, wapń. Wyniki powinny być po środku.

Jeśli są bliżej dolnej granicy to można być pewnym, że są niedobory jakichś składników, które są niezbędne do prawidłowej pracy mitochondriów (procesy jakie w nich zachodzą i potrzebne składniki opisałam w 1 części cyklu)

Badania związane z metabolizmem węglowodanów

• mleczan (mocz)
• pirogronian (mocz)

Wysokie wartości pirogronianu sygnalizują blokadę przetwarzania pirogronianu w wyniku niedoboru witaminy B1, B2, B3, B5, kwasu alfa-liponowego (m.in. ma zdolność chelatowania metali; naturalnie znajduje się np. w brokułach i szpinaku; jest bardzo ważnym związkiem, który można <czasami nawet trzeba> zakupić jako gotowy preparat).

Często towarzyszy temu podwyższony poziom wydalanego mleczanu, albo wysokie stężenie alaniny w serum (odwirowana krew).

• mleczan (krew)
• pirogronian (krew)
• stosunek mleczan/pirogronian 

*bardziej wiarygodne jest jednak badanie z moczu

• kinaza dehydrogenazy pirogronianowej (PDK) - mocz
• fosfataza dehydrogenazy pirogronianowej (PDP) - mocz

Oba te związki regulują pracę enzymu PDH (dehydrogenaza pirogronianowa)

• dehydrogenaza mleczanowa (LDH) - krew

LDH to enzym, który odpowiada na przemiany pirogronianu. Jeśli wynik jest podwyższony tzn, że często jest wykorzystywany (oznacza to "zator pirogronianowy" i gromadzenie się mleczanu). 

*mleczan, pirogronian i enzym PDH były wspomniane w procesie glikolizy [patrz 1 część cyklu [KLIK]

• kwas trójkarboksylowy cyklu cytrynianowego (Krebsa) - mocz

Daje nam informacje czy cykl Krebsa działa i pośrednio świadczy o jakichś blokadach/niedoborach składników, które w tym procesie są potrzebne [patrz 1 część cyklu]

BADANIA ZWIĄZANE Z ATP

Z tymi badaniami w Polsce będzie kłopot, ale świat takie rzeczy już bada :)

W każdym razie (chociaż z ciekawości wymienię badania) jak będziecie mieć okazję wykonać badanie ATP to ważna informacja: wszelkie badania ATP będą wiarygodnie jedynie w przypadku, kiedy próbka zostanie przebadana w ciągu 19-24 godzin od pobrania!

• stężenie ATP
• produkcja ATP
• czynność mitochondriów
• test obciążeniowy ATP
• test modulacyjny ATP (szuka składników, które zwiększają lub zmniejszają produkcję energii ATP)
• aktywność translokacyjna nukleotydów ATP-ADP (bada się fazę początkową, transport wyjściowy ATP lub transport zwrotny ADP)

Funkcjonowanie translokacji ATP-ADP <czyli transport i przemiany ATP w ADP - mocno to upraszczając> zależy od pH. A na pH wpływają: chemikalia, odtrutki lub wysoki poziom wapnia. 

BADANIA ZWIĄZANE ZE STRESEM OKSYDACYJNYM

• glutation (GSH) <zredukowany, utleniony, całkowity lub stosunek GSH zredukowanego do całkowitego>

Zawsze trzeba badać GSH zredukowany i utleniony w przypadku chorób przewlekłych czy przy przewlekłym zmęczeniu [KLIK].

Przy ogólnym niedoborze glutationu można go stymulować np. kurkumą, awokado, pomidorami, szpinakiem, brokułem oraz aminokwasami: cysteiną, glicyną i glutaminą (glutation jest z nich zbudowany) <nadmiar utlenionego glutationu (który jest wolnym rodnikiem) musi połączyć się z dostępnym glutationem, aby powrócić do zredukowanej postaci (tylko taka postać glutationu jest wykorzystywana); są też gotowe preparaty ze zredukowanym GSH; o dawkach i preparatach będzie w kolejnej części>

Jeśli stosunek GSH utlenionego do całkowitego przekracza normę oznacza to niedobór witaminy B2 i B3.

• γ-GT = gamma-glutamylotranspeptydaza (krew) - wynik podwyższony oznacza stres oksydacyjny (jeśli wykluczymy alkoholizm)
• dialdehyd malonowy (MDA) - krew

Wysoki poziom oznacza stres oksydacyjny oraz niedobór witaminy E i koenzymu Q10.

Niski poziom też nie jest dobry, bo oznacza niski poziom nienasyconych kwasów tłuszczowych i jest zapowiedzią ciężkich chorób np. ataku serca, depresji, chorób cywilizacyjnych.

• marker peroksydacji lipidów (MDA-LDL) lub utlenione LDL (krew) - wynik pokazuje ryzyko zwapnienia żył
• trans 4 hydroksynonenal (4-HNE) - (krew)

4-HNE nie jest silnie toksyczny, ale powoduje gwałtowny spadek glutationu i cysteiny (a to już jest niebezpieczne). Przy podwyższonych wartościach należy podawać duże dawki glutationu lub cysteiny.

• skład kwasów tłuszczowych - krew (w Polsce są dostępne badania, które pokazują ile mamy jakich kwasów tłuszczowych (omega-3,6); to nie to samo co lipidogram) 

BADANIA ZWIĄZANE Z DYSMUTAZĄ PONADTLENKOWĄ (SOD)

...czyli enzymy, które ochraniają mitochondria [patrz 1 część cyklu [KLIK]

• SOD-1
• SOD-2
• SOD pozakomórkowy

Bada się je w przypadku niewyjaśnionego stresu, w celu sprawdzenia zdolności organizmu do odtruwania organizmu np. w przypadku sportów ekstremalnych lub przy chemioterapii.

BADANIA ZWIĄZANE ZE STRESEM NITROZACYJNYM

O nim pisałam przy okazji tlenku azotu w 1 części cyklu.

• cytrulina (mocz)
• NO - tlenek azotu (wydychane powietrze)

Niski poziom cytruliny (raczej zawsze) oznacza, że mamy do czynienia z chroniczną chorobą jelit.

• nitrotyrozyna (wskazuje na stres nitrozacyjny) - krew
• nitrofenylowy kwas octowy (mocz) - lepiej zbadać nitrotyrozynę, ale ma znaczenie u dzieci, bo nie trzeba pobierać krwi 
• witamina B12 
• holo-TC (krew) - aktywna postać witaminy B12
• kwas metylomalonowy (mocz) - wysoki poziom świadczy o niedoborze witaminy B12

Poziom witaminy B12 może być w normie, a wg badania kwasu metylomalonowego - niski. Oznacza to ukryty niedobór B12 oraz niedobór biotyny czy magnezu.

• S-adenozylometionina (SAM) - krew

BADANIA PIERWIASTKÓW ŚLADOWYCH

• żelazo, ferrytyna - przy wysokim poziomie żelaza przyjmuje się wysokie dawki glutationu lub cysteiny (przy wysokiej ferrytynie warto się przyjrzeć białym krwinkom, a jeśli pojawiają się bóle stawów warto zbadać się pod kątem hemochromatozy - badanie genetyczne)
• cynk - [KLIK] niedobór to białe plamki na paznokciach, problemy z widzeniem o zmroku, wypadanie włosów, afty, słaba odporność, anemia, problemy z gojeniem się ran
• selen [KLIK]
• miedź - [KLIK] niedobór to skłonność np. do częstych zwichnięć kostki, lekkie zbrązowienie skóry, nadwrażliwość na słońce, skłonność do kamieni żółciowych i rwy kulszowej 
• mangan - [KLIK] niedobór prowadzi do uszkodzeń łękotki i hipoglikemii (mimo regularnych posiłków)
• molibden - niedobór objawia się zbytnim odkładaniem się kamienia nazębnego i nietolerancją alkoholu
• chrom

BADANIA MINERAŁÓW

• potas [KLIK]
• magnez

BADANIA WITAMIN

(witaminy, która do jakiego procesu w mitochondrium ma znaczenie, zostały opisane w poprzedniej części [KLIK])

Przy lekkich dolegliwościach, na co dzień, można stosować B-kompleks. Jednak w poważniejszych chorobach warto zbadać każdą witaminę osobno i stosować tylko te, których jest niedobór.

• B1 - jest bardzo ważna, bo bierze udział w "uzupełnianiu" mitochondriów
• B2 - najlepiej wypić płyn z witaminą B2 (20 mg) i obserwować kolor moczu. Niezmieniony kolor moczu oznacza niedobór
• B3
• B12
• kwas foliowy
• B6 - wynik może być ok, ale badając cystationinę niedobór się "nie ukryje"
• cystationina (mocz) - powstaje przy udziale witaminy B6 i usuwa nadmiar homocysteiny; przy wysokiej homocysteinie zazwyczaj występuje niedobór B6, B12 i kwasu foliowego
• biotyna - niedobór na pewno jest w przypadku długiego przyjmowania antybiotyków
• kwas pantotenowy

BADANIA WITAMIN ROZPUSZCZALNYCH W TŁUSZCZACH

(nie bierze się pod uwagę witaminy E, bo metody analizy nie odróżniają od siebie 8 postaci tej witaminy, a znaczenie tutaj ma postać γ-tokoferolu i γ-tokotrienolu - zamiast tego można zbadać dialdehyd malonowy <patrz wyżej: stres oksydacyjny>)

• witamina D - dziś to chyba każdy ją pada
• witamina A - rzadko badana; zwykle podaje się ją w małych ilościach razem z witaminą D (przy niedoborze witaminy D)
• witamina K - rzadko badana; wystarczy przez 2 tygodnie jeść kapustę kiszoną, botwinkę, brokuły, szpinak i dostarczymy witaminę K. Wyjątkiem są osoby, które mają np. złogi wapnia w stawach, wtedy suplementujemy K. 

INNE BADANIA

• koenzym Q10 [KLIK], [KLIK]
• koenzym Q10 skorygowany o cholesterol (koenzym jest transportowany przez tłuszcz dlatego dobrze jest zrobić korektę lipidami)
• karnityna (całkowita, swobodna, skatalizowana)
• amoniak - w leczeniu mitochondriopaty monitoruje się go na bieżąco; świadczy o przebiegu terapii. Zbyt duży poziom (może być spowodowany zbyt dużą ilością białka w diecie - o zaleceniach żywieniowych w kolejnym poście) hamuje pracę mitochondriów 
• analiza składu wydychanego powietrza:

- NO; nie ma go u osób zdrowych, z rakiem płuc i w czasie chemioterapii

- azotyn; obecność wskazuje na skażenie azotynami

- pentan/etan; obecność wskazuje na oksydacje kwasów tłuszczowych <patrz B-oksydacja KLIK>

- etanol; dopuszczalny w małych ilościach

- aceton; wysoki poziom to oznaka głodzenia organizmu, zakłócenia metabolizmu węglowodanów, zespół przewlekłego zmęczenia

- metanol; nie powinno go być

- aldehydy; jeśli się pojawia tzn, że zjadamy za dużo szminki (serio)

- NH3; może być w małych ilościach

- butadien; obecność jest wynikiem zanieczyszczeń z plastiku, kleju, dywanów itp.

***

Kolejny post to już praktyczna strona terapii mitochondrialnej...

"Medycyna mitochondrialna" dr Bodo Kukliński, dr Anja Schemionek; wyd. Vital